Выступленне намесніка Міністра замежных спраў Беларусі Ю.Амбразевіча на сегменце Высокага ўзроўню Канферэнцыі па раззбраенні ў Жэневе (28 лютага 2023 г., г.Жэнева)

22 сакавіка, менш чым праз месяц, Беларусь адзначыць жалобную дату – 80 гадоў з дня знішчэння вёскі, чыё імя – Хатынь – стала намінальным пры згадванні больш за 600 беларускіх вёсак, спаленых разам з іх жыхарамі падчас 2-й сусветнай вайны. Наша памяць – гэта даніна павагі ахвярам генацыду, учыненага арміяй гітлераўскай Германіі і салдатамі шэрагу іншых еўрапейскіх дзяржаў супраць беларускага народа.

Выступаючы ў гэтай зале 5 гадоў таму, беларуская дэлегацыя напярэдадні 75-годдзя трагедыі ў Хатыні папярэджвала аб прадчуванні вялікай бяды, новага ўзброенага канфлікту ў Еўропе. Як мы бачым сёння, інстынкты народа, які страціў у вайне кожнага трэцяга, не падманулі.

Вядома, пра гэта гаварылі не толькі прадчуванні беларускага народа – народа-партызана і народа-пераможцы, але многія эксперты і разважлівыя палітыкі ў свеце. Бо і тады, 5 гадоў таму, было дастаткова прыкмет глабальнага крызісу бяспекі, які набірае сілу.

Сярод іх варта вылучыць і бяссілле Канферэнцыі па раззбраенні на працягу 20 гадоў, і практычна поўны параліч КБТО і КНВ, дэмантаж ДРСМД, шматгадовае ігнараванне асобнымі краінамі законных інтарэсаў суседзяў у сферы бяспекі, перш за ўсё ў выглядзе пашырэння НАТА на Усход і фактычнай адмовы ЗША абмяркоўваць прапановы Расіі па гарантыях бяспекі ў Еўропе напрыканцы 2021 года.

У выніку здарылася Украіна.

Ці ёсць у нас на фоне гэтага клубка праблем і супярэчнасцей шанец аднавіць баланс інтарэсаў, узнавіць раўнавагу ў сферы бяспекі, вярнуць мір ва Украіну і ў Еўропу?

Для Беларусі, як для краіны, што адчувае вострую і абгрунтаваную занепакоенасць адносна сваёй бяспекі, як для краіны, супраць якой калектыўны Захад прымяняе меры эканамічнага задушэння і вядзе інфармацыйную вайну з мэтай змены законнай улады, гэта далёка не марнае пытанне. Для Беларусі, як для краіны, якая з'яўляецца непасрэднай суседкай тэатра ваенных дзеянняў ва Украіне, гэта экзістэнцыяльнае пытанне.

Кожная краіна мае права на своечасовую, адэкватную пагрозе абарону сваіх інтарэсаў, асабліва калі дзяржава лічыць, што яна сутыкаецца з экзістэнцыяльнымі выклікамі бяспекі.

Для Беларусі відавочна, што будзе немагчыма ліквідаваць пагрозы бяспецы, урэгуляваць назапашаныя супярэчнасці, выявіўшы пераможцу на полі бою ў класічным разуменні традыцыйных войнаў.

Для Беларусі таксама відавочна, што мілітарызацыя Украіны ўсё больш сучаснымі і ўсё больш дальнабойнымі відамі ўзбраенняў, якая няcпынна працягваецца, павышае рызыку ўцягвання ў канфлікт новых краін і можа прывесці да прамога сутыкнення дзяржаў з ядзернай зброяй.

Ва ўсеагульнай катастрофы не будзе правільнага боку.

Ці здольная сучасная архітэктура міжнародных адносін прадухіліць сапраўдную гарачую Трэцюю сусветную вайну, у якой не будзе пераможцы?

Магчыма, усім нам трэба актыўна шукаць дзеяздольных і зацікаўленых гульцоў як у асобе ўплывовых краін, так і міжнародных структур, міратворчыя і аб'яднальныя дзеянні якіх дазволілі б не дапусціць глабальнага разбуральнага канфлікту.

Магчыма, свету патрэбны новыя нечаканыя гаранты бяспекі, асіметрычныя альянсы і ініцыятывы. Набірае ролю і вагу Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва, даказала сваю эфектыўнасць Арганізацыя Дагавора аб калектыўнай бяспецы, немалы патэнцыялу мае Нарада па ўсёабдымных мерах даверу ў Азіі, асаблівую ролю можа адыграць БРІКС.

Бо, калі выбухне ва Ўкраіне, у Еўропе, то дастанецца ўсім. Схавацца не атрымаецца ні ў кога.

Беларусь даўно прадчувала бяду і настойліва заклікала да пачатку працэсу перамоваў па вызначэнні палітычных і прававых асноваў глабальнай бяспекі. Мы па-ранейшаму глыбока перакананыя, што альтэрнатывы перамовам няма.

У бягучым годзе Беларусь, якая старшынствуе ў АДКБ, мае намер правесці ў Мінску ў другой палове года міжнародную канферэнцыю па праблематыцы перспектыў бяспекі ў Еўразіі. Спадзяемся, што спроба дыскусіі па гэтай вялікай перспектыве зробіць свет бліжэй да прызнання законных і абгрунтаваных заклапочанасцей кожнай дзяржавы, да стварэння на гэтай аснове ў будучыні ўстойлівай сістэмы роўнай і непадзельнай бяспекі з адпаведнымі індывідуальнымі і калектыўнымі гарантыямі.

Канферэнцыя па раззбраенні з улікам яе ўнікальнага мандата таксама магла б крок за крокам уносіць свой уклад у дасягненне гэтай мэты, вяртаючы свет да экспертнага ўсведамлення праблем усеагульнай мілітарызацыі і гонкі ўзбраенняў, пагроза якіх становіцца рэальнасцю.