Стэнаграма інтэрв'ю Міністра замежных спраў Рэспублікі Беларусь У.Макея тэлеканалу «Беларусь 1» (10 красавіка 2021 г.)

«Беларусь 1»: Уладзімір Уладзіміравіч, вiтаю! Раскажыце ў першую чаргу, калi звычайна Міністр замежных спраў прыязджае на працу і ў колькі з'язджае?

У.Макей: Ведаеце, у нас ненармаваны працоўны дзень. Нейкія нечаканыя рэчы могуць здарацца і ноччу. Як гэта было, напрыклад, у перыяд пандэміі, калі нам давялося вывозіць нашых грамадзян, якія апынуліся ў складаных сітуацыях. Там даводзілася і ноччу займацца гэтымі пытаннямі. Нельга сказаць, што ў нас выразна адрэгуляваны працоўны дзень. Але я прыязджаю звычайна к васьмі гадзінам на працу, а ад'язджаю пасля таго, як разабраўся са стосам дакументаў на сваім стале. Ну натуральна трэба крыху часу надаваць і сям'е, што таксама надае стымулу ў працы.

«Беларусь 1»: Скажыце, за апошнія паўгода працы дадалося? «Хiстаюць» ж з усіх бакоў нас.

У.Макей: Кожны час ставіць свае задачы перад МЗС. Кожны час па-свойму было складаным. То сусветны фінансава-эканамічны крызіс пачаўся, калі наш экспарт упаў, і трэба было займацца актывізацыяй нашай знешнеэканамічнай дзейнасці. То яшчэ нейкія моманты. Што так ужо празмерна дадалося працы, я б не стаў казаць, але вядома ж з'явілася больш нейкіх непрыемных момантаў, звязаных з дэструктыўнай дзейнасцю, на жаль, нашых еўрапейскіх партнёраў і апанентаў улады, якія апынуліся за мяжой.

Прывяду словы нябожчыка намесніка Міністра замежных спраў Алега Іванавіча Краўчанкi, якога лічу выдатным дыпламатам. Восенню мінулага года ён казаў: «Як стала цікава працаваць».
Я гэта да таго, што так, нас «хiстаюць», хутчэй за ўсё свядома «хiстаюць», заяўляючы аб нібыта падтрымцы нашага суверэнітэту і незалежнасці. На самой справе гэтыя людзі павінны дакладна разумець, што яны расхістваюць дзяржаву Беларусь і саму дзяржаўнасць. З'яўляюцца нейкія новыя моманты, выклікі, на якія мы павінны рэагаваць. Але, тым не менш, гэта цікавая праца, якая накіравана на тое, каб караван і далей працягваў свой шлях.

«Беларусь 1»: Але і МЗС можа паказаць зубы, як той казаў. Вось добры прыклад – нядаўні адказ амерыканскаму Пасольству. Трэба адразу сказаць, што рэзананс быў сапраўды шматвектарны. На Усходзе гэты адказ назвалі шэдэўральным – прэс-сакратар расійскага МЗС Марыя Захарава. У ЗША прафесар Іофе пахваліў вашых супрацоўнікаў за выдатнае пачуццё гумару. А як наогул рыхтуюцца такія каментары? Хто аўтар?

У.Макей: Адразу хачу сказаць, што паказваць зубы ці дэманстраваць кіпцюры – гэта не стыль беларускай дыпламатыі. І мы не маем намеру дзейнічаць, скажам, у духу старых савецкіх часоў ці часоў халоднай вайны, калі мы малявалі адзін аднаго як – памятаеце, была такая фраза – «звярыны ашчэр імперыялізму». Мы абсалютна мірныя людзі – пра гэта нават гаворыцца ў нашым гімне. І мы ніколі не былі нацэленыя і ніколі не будзем нацэлены на тое, каб даводзіць сітуацыю да нейкага канфліктнага супрацьстаяння.

Што тычыцца дадзенай заявы, якая сапраўды выклікала пэўныя водгукі, і тое, што яму надалі столькі ўвагі, з майго пункту гледжання кажа пра тое, што мы патрапілі ў цэль. Мы хацелі толькі прадэманстраваць абсурднасць сітуацыі.

Калі Вы звярнулі ўвагу, то значная частка заявы ўзятая з амерыканскай заявы. Там толькі словы «Беларусь» і «беларусы» заменены на словы «ЗША» і «амерыканцы». І, як аказалася, ацэнка сітуацыі абсалютна ідэнтычная. Гэта сведчыць пра тое, што нашы партнёры, абвінавачваючы ў чымсьці Беларусь, забываюць паглядзець у люстэрка, альбо ўбачыць бервяно ў сваім уласным воку. Трэба адэкватна ацэньваць сітуацыю. Таму тут, яшчэ раз паўтаруся, мы хацелі паказаць абсурднасць гэтага часу, калі супраць Беларусі вылучаюцца нейкія – у пераважнай большасці выпадкаў абсалютна неабгрунтаваныя – прэтэнзіі і абвінавачванні.

«Беларусь 1»: Хто аўтар?

У.Макей: Існуе сістэма падрыхтоўкі. Калі здараюцца нейкія падзеі, якія патрабуюць рэагавання, то мы збіраемся звычайна ў мяне – тыя супрацоўнікі, якія курыруюць той ці іншы напрамак, прэс-служба, вядома. Абмяркоўваем форму падачы, змест тых ці іншых матэрыялаў, абмяркоўваем нават магчымыя аргументы. А затым ужо непасрэдна выканаўца працуе над падрыхтоўкай канкрэтнага матэрыялу. Над гэтым матэрыялам працавалі як мінімум два выканаўцы, затым абмеркавалі яшчэ і на маім узроўні канчатковае бачанне. І атрымалася такая праца. Таму я б сказаў, што так, працуе канкрэтны выканаўца, але ўсё роўна гэта калектыўная праца. Больш за тое, любога роду заявы павінны быць дакладна вывераны і абмеркаваны, і мяне вучылі яшчэ з ваеннага часу, што падобныя рэчы павінны абмяркоўвацца калегіяльна, калектыўна. І толькі тады яны будуць мець змястоўную каштоўнасць. І эмацыйную.

«Беларусь 1»: Праводзячы на гэтым тыдні нараду, Прэзідэнт, фактычна, пачаў з тэмы аптымізацыі МЗС. Калі казаць пра маштабы Міністэрства замежных спраў і параўноўваць з іншымі суразмернымі краінамі, як мы выглядаем на фоне іншых?

У.Макей: Выпадкова ўбачыў адно ўкраінскае даследаванне, у якім кажуць пра колькасць дзяржслужачых на душу насельніцтва. Дык вось, у Вялікабрытаніі і ў Германіі адзін дзяржслужачы, скажам так, абслугоўвае 164 чалавекі. У Францыі – 133. У нас – 255. Мы невялікая, «кампактная» краіна, таму мы не можам дазволіць сабе распухлы бюракратычны апарат.

У параўнанні з такімі ж па колькасці насельніцтва, па маштабах краінамі – Аўстрыя, Венгрыя, Швецыя – у нас нашмат менш апарат дыпламатычнай службы. Прыкладна ў два разы менш, чым у Аўстрыі, у тры разы менш, чым у Венгрыі і разы ў чатыры менш, чым у Швецыі.

Я лiчу, што трэба браць не лікам, а ўменнем. Мы стварылі такую сістэму, калі парадку трыццаці пасольстваў у нас працуе ў фармаце «міні-пасольстваў», дзе адзін кіраўнік замежнай установы і два супрацоўнікі. Мы арганізавалі работу такім чынам, што яны спраўляюцца са сваімі функцыянальнымі абавязкамі і, калі адказна падыходзяць да справы, то дасягаюць тых мэтаў, якія ставяцца перад імі.

«Беларусь 1»: У апошнія дні пачалося вялікае абмеркаванне таго, што ў некаторых краінах будзе скарочана наша прадстаўніцтва. Шмат розных версій гучыць. Дык дзе мы, усё ж такі, скароцім нашу прысутнасць, а дзе наросцім?

У.Макей: Я ўважліва прачытаў усю інфармацыю, якая з'явілася ў інтэрнэце, друкаваных СМІ. У некаторых сітуацыях наогул можна казаць пра нейкi вэрхал, якi разгарнуўся пасля нарады. Узровень увагі да гэтай нарады кажа пра тое, што ўсё ж такі дыпламатычная служба Беларусі адыгравае важную ролю, і яе таксама спрабуюць у пэўнай меры «расхістаць» у надзеі, што гэта паслужыць нейкім сігналам для іншых ведамстваў.

Але, вяртаючыся да нашага рэагаванні на заяву Пасольства ЗША, я звярнуў увагу, што некаторыя былыя супрацоўнікі МЗС адрэагавалі такім чынам: «вось калі мы былі ў Міністэрстве замежных спраў, там працавалі высокакваліфікаваныя спецыялісты». Гэта значыць, чытай так, што «мы – вялікія – сышлі, і там нічога больш не засталося».

Жадаю супакоіць іх: нармальна працуюць супрацоўнікі, высокакваліфікаваныя яны. Прыходзяць маладыя хлопцы i дзяўчаты, талковыя, вельмі адукаваныя, з некалькімі вышэйшымі адукацыямі. Таму дыпламатычная служба Беларусі жывая, жыве і будзе жыць, працягваць свае традыцыі.

Што тычыцца другой часткі пытання, то аптымізацыя замежных устаноў і цэнтральнага апарата – гэта працэс пастаянны. Таму што час змяняецца, сітуацыя ў тых цi iншых краінах мяняецца, дзесьці нестабільнасць, асабліва калі ўзяць афрыканскі, лацінаамерыканскі кантыненты. Мяняецца палітычная кан'юнктура. І нам даводзіцца рэагаваць на ўсе гэтыя рэчы. Паўтаруся, мы – невялікая краіна, у нас няма геапалітычных амбіцый, фантомных боляў. Прэзідэнт шмат разоў казаў на гэты конт: мы хочам толькі мірна жыць, гандляваць з тымі дзяржавамі, якія гатовыя працаваць з намі і праяўляюць гатоўнасць ісці нам насустрач. Таму пастаянна глядзім на тое, як развіваюцца нашы адносіны з тымі ці іншымі краінамі на тым ці іншым кантыненце.

Натуральна, калі мы бачым, што на працягу некалькіх гадоў няма ніякай аддачы, у першую чаргу ў плане знешнеэканамічнай дзейнасці, то мы абмяркоўваем ва Урадзе, разам з іншымі ведамствамі, з Адміністрацыяй Прэзідэнта, Дзяржсакратарыятам Савета Бяспекі гэтыя пытанні і ўносім адпаведныя прапановы Прэзідэнту. Таму нічога сенсацыйнага ў гэтай нарадзе не было. Гэта была нармальная, звычайная, загадзя спланаваная нарада, на якой абмяркоўвалася стратэгія дзейнасці Міністэрства замежных спраў на знешніх рынках. І, натуральна, тыя прапановы, якія мы выпрацавалі разам з Урадам, іншымі структурамі, былі падтрыманы Кіраўніком дзяржавы, і мы будзем працаваць у гэтым кірунку.

Што тычыцца канкрэтных краін, я б не хацеў іх цяпер называць. Таму што перш чым адкрыць замежную ўстанову, нам трэба будзе правесці вялікую працу, атрымаць згоду ўладаў той ці іншай дзяржавы. Але ў выніку той аптымізацыі, якую мы правядзём, наша дыпламатычная прысутнасць ніколькі не паменшыцца, наадварот – павялічыцца на сусветных прасторах. Нейкія рэчы я ўжо назваў – наконт стварэння новых генконсульстваў у Мумбаі, Хашыміне, Ганконгу. Гэта таксама вельмі важна з пункту гледжання прысутнасці на гэтых рынках.

«Беларусь 1»: Зараз да больш вострых тэм. Тое, як паводзяць сябе ў апошні час заходнія суседзі – гэта ўжо не проста ўмяшанне ва ўнутраныя справы, гэта ўжо канкрэтныя дзеянні па дэстабілізацыі сітуацыі ў нашай краіне. Можна нават назваць гэта падтрымкай экстрэмізму на самым высокім узроўні. Якія будуць нашы меры ў дачыненні да той жа Польшчы, Літвы?

У.Макей: Мы ніколі не казалі і не займаліся дзейнасцю, якая была б накіравана на падрыў нашых адносін з іншымі дзяржавамі, у першую чаргу з нашымі суседзямі. Мы толькі вымушаныя рэагаваць на тыя дэструктыўныя заявы і канкрэтныя крокі, якія робяцца ў дачыненні да Беларусі з боку нашых заходніх суседзяў.

Нават у перыяд халоднай вайны традыцыйная дыпламатыя адыгрывала сваю ролю, усе прытрымліваліся прынцыпаў традыцыйнай дыпламатыі. Зараз жа назіраецца, на мой погляд, абсалютны адыход ад гэтых прынцыпаў. Тое, што нядаўна расійскі палітолаг Фёдар Лук'янаў назваў «трыумфам языку без костак». Вы ўявіце сабе – адзін кіраўнік дзяржавы вылучае супраць іншага кіраўніка дзяржавы абвінавачанне ў, фактычна, злачынствах супраць чалавецтва. Раней гэта прывяло б, адназначна, як мінімум, да ўзброенага канфлікту ў адносінах паміж гэтымі дзяржавамі. А зараз атрымліваецца так, што адзін бульдог прабрахаў, некаторыя шаўкі працяўкалi ў падтрымку – і на гэтым усё. Так, нейкія заявы былі зробленыя, але ніхто не нясе адказнасці за абсалютна крывадушныя і цынічныя дзеянні і заявы.

Для нас абсалютна непрымальныя тыя прэтэнзіі, якія вылучаюцца ў наш адрас. Больш за тое, яны шкодзяць развіццю дзяржавы, дзяржаўнасці і шкодзяць развіццю грамадства. Таму, вядома ж, мы вымушаны і будзем вымушаныя рэагаваць на гэта. Я ўвогуле здзіўляюся – нашы партнёры спрабуюць задзейнічаць тут і нацыянальны фактар, і культурны фактар, і гістарычны. За любыя нітачкі гатовыя тузаць, абы прыбраць непажаданы «рэжым».

Давайце не паўтараць памылак мінулага, «рэжым» моцны, ён дужы, і ён выстаіць. Таму трэба выбудоўваць з ім адносіны зыходзячы з гэтага факту. Не трэба імкнуцца арганізоўваць тут нейкія рэвалюцыі. Ні да чаго добрага гэта не прывядзе. Больш за тое, гэта прывядзе адназначна, калі далей будзе нагнятацца сітуацыя, да таго, што не будзе той грамадзянскай супольнасці, пра што так клапоцяцца нашы еўрапейскія партнёры.

Мы бачым, што такая палітыка еўрапейскага істэблішменту не знаходзіць падтрымкі нават у грамадзянскай супольнасці гэтых краін. Літаральна нядаўна на вашым тэлеканале былі агучаны лічбы адносна таго, колькі літоўцаў не згодныя з палітыкай уладаў у дачыненні да Беларусі – каля 66%. Роўна так і па іншых краінах.

Хтосьці можа ёрнічаць у дадзенай сітуацыі, але павялічылася колькасць зваротаў на ўступленьне ў грамадзянства Беларусі. З заходніх краін. Мы зараз абагульняем гэтую інфармацыю і будзем дакладваць кіраўніцтву з тым, каб былі прыняты меры па, магчыма, паскоранай працэдуры прадастаўлення грамадзянства гэтым людзям.

Я разумею чаму. У першую чаргу, напэўна, таму што паўплывала пандэмічная сітуацыя. Але ў той жа час ні адзін грамадзянін заходняй краіны не паехаў бы ў нестабільную краіну або небяспечную краіну. Таму такія звароты маюць пад сабой канкрэтныя важкія падставы.

Вяртаючыся да сутнасці Вашага пытання. Мы будзем рэагаваць, вядома ж, на падобныя дэструктыўныя дзеянні, але мы ніколі не будзем прадпрымаць якіх-небудзь крокаў, якія былі б накіраваныя на тое, каб пасварыць нашы народы. Мы зацікаўлены ў развіцці ўсебаковага супрацоўніцтва, у першую чаргу з нашымі суседзямі, якія, як гаворыць Прэзідэнт, дадзены Беларусі ад Бога. Але мы, вядома ж, не пакінем без адказу тыя негатыўныя і дэструктыўныя дзеянні, якія спрабуюць прадпрымаць нашы партнёры на знешнім контуры.

«Беларусь 1»: Вось, дарэчы, адзін з тых прыкладаў – гэта тое, што Польшча ўзялася за гераізацыю ваенных злачынцаў, што стала апошняй кропляй. На Ваш погляд, якія мэты Варшава тут пераследвала? Гэта таксама адна з нітачак, за якую наўмысна цягнулі?

У.Макей: Гэтыя дзеянні, якія былі здзейснены на тэрыторыі Беларусі, яны не тое што дурныя. Я ўвогуле не разумею, як хтосьцi мог дадумацца да таго, каб арганізоўваць у нашай краіне, якая страціла траціну свайго насельніцтва ў Другой сусветнай вайне, такога кшталту мерапрыемствы, ушанавання на іх думку герояў, якія ў нас лічуцца злачынцамі. І абсалютна абгрунтавана лічуцца злачынцамі. Зразумела, што мы таксама былі вымушаныя прыняць рашучыя меры ў адказ і папрасіць з'ехаць некалькі консульскіх супрацоўнікаў, якія ўдзельнічалі ў такого кшталту мерапрыемствах.

Зараз, калі мы пачалі глыбей займацца гэтым пытаннем, выявіліся вельмі цікавыя рэчы. Больш за пяцьсот розных фiрмачак тут, знайшоўшы шчыліну ў нашым заканадаўстве, займаліся так званай адукацыйнай дзейнасцю па тых шаблонах і правілах, якія абсалютна чужыя нашаму грамадству і абсалютна не ўспрымаюцца ў Беларусі. Таму, вядома ж, мы будзем вымушаныя і далей вывучаць гэтае пытанне і прымаць канкрэтныя меры, звязаныя з навядзеннем парадку ў нашым заканадаўстве, закрыццём такого кшталту шчылін.

Больш за тое, ёсць дакладнае пацвярджэнне таго, што шэраг дэструктыўных структур і шэраг канкрэтных асоб, якія займаліся дэструктыўнай дзейнасцю, атрымлівалі фінансаванне з-за мяжы. Цяпер нашы адпаведныя структуры – Генпракуратура і Следчы камітэт – займаюцца гэтым пытаннем.

Нам абсалютна зразумелыя мэты, і пра гэта Прэзідэнт казаў на нарадзе. Хутчэй за ўсё гэта звязана з развіццём унутрыпалітычнай сітуацыі ў Польшчы. Там таксама не ўсё так проста. І заўсёды, калі мы выкарыстоўваем аргумент «навошта вы кажаце такія рэчы, якія шкодзяць нашым адносінам» – і я маю на ўвазе не толькі Польшчу, але і шэраг іншых краін – нам кажуць «ну вы ж разумееце, у нас тут унутраная сітуацыя, у нас тут сродкі масавай інфармацыі звяртаюць на гэта ўвагу. Таму давайце так: мы заявім нейкія жорсткія рэчы, але вы не звяртайце на гэта ўвагі». Але ў нас таксама ёсць унутраная сітуацыя, на якую мы таксама павінны звяртаць увагу. Таму мы будзем вельмі жорстка рэагаваць на любыя праявы, звязаныя з гларыфiкацыяй нацызму, фашызму і іх памагатых.

«Беларусь 1»: Вось дарэчы фільм «Манкурты» на АНТ. Напэўна Вы глядзелі гэты фільм. Ён выкрыў дзеянні замежных спецслужбаў. Ці быў МЗС датычны да гэтай аперацыі?

У.Макей: Хто ж Вам скажа, ці быў МЗС датычны? Але сам фільм мне спадабаўся. Хачу сказаць, што ён зроблены моцна, нездарма выклікаў такiя эмоцыі на тым баку. Мне здаецца, ён сведчыць аб высокім прафесіяналізме нашых спецыяльных службаў. Дай Бог, каб і надалей яны дзейнічалі так якасна, эфектыўна і рэагавалі на тыя дзеянні, якія робяцца супраць Беларусі з-за мяжы.

Я гляджу на гэта крыху шырэй. Я ўбачыў, хто ёсць хто з тых беларускіх грамадзян, якія ўцяклі на Захад, з пункту гледжання чалавечых якасцяў і што яны з сябе ўяўляюць. Такога ўзроўню падзення некаторых людзей я даўно не бачыў. Іх выстаўляюць у тых ці іншых краінах у якасці герояў або рэвалюцыянераў, якія спрабуюць насадзіць дэмакратыю ў Беларусі. Ніякая насаджаная звонку дэмакратыя не будзе з'яўляцца рэальнай дэмакратыяй. Гэта будзе дыктатура, якая яшчэ мацней камуністычнай дыктатуры. Яны нас папракаюць, што ў нас дыктатура, а гэта будзе на самой справе фашыствуючая дыктатура, у выпадку прыходу вось гэтых «рэвалюцыянераў» да ўлады.

Таму нам трэба думаць над тым, як нам эвалюцыйна рухацца насустрач адзін аднаму, не спрабуючы арганізаваць рэвалюцыі ў нашых краінах. І тым больш нашым суседзям не спрабаваць арганізаваць рэвалюцыю ў Беларусі.

«Беларусь 1»: Вяртаючыся да гэтага фільма і наогул да гэтай сітуацыі цалкам. А ці былі спробы замежных спецслужбаў завербаваць нашых дыпламатаў?

У.Макей: Дыпламаты з'яўляюцца носьбітамі дзяржаўных сакрэтаў. Пры паступленнi на дыпламатычную службу афармляецца допуск да сакрэтаў адпаведнага ўзроўню. І гэта абсалютна абгрунтавана і зразумела, таму што праходзяць рознага роду дакументы – пачынаючы з цалкам сакрэтных і заканчваючы дакументамі для службовага карыстання. Таму, вядома ж, цікавасць спецслужбаў любой краіны да дыпламатаў іншай краіны абсалютна абгрунтавана.

Амерыканскі дыпламат і пісьменнік Чарльз Фрыман сказаў аднойчы, што дыпламаты – гэта узаконеныя шпіёны, а шпіёны нярэдка – гэта неўзаконеныя дыпламаты. І я думаю, што гэтая фраза кажа сама за сябе. Таму да дыпламатаў любых краін у краіне акрэдытацыі будзе прыкавана ўвага спецслужбаў. Гэта абсалютна зразумела.

Былі выпадкі спробаў вярбоўкі нашых дыпламатаў і адміністрацыйна-тэхнічных супрацоўнікаў у некаторых краінах. Але адпаведныя асобы апынуліся на вышыні, праінфармавалі сваіх кіраўнікоў, і ў выніку мы былі вымушаныя прадпрымаць адпаведныя дзеянні па забеспячэнні іх бяспекі. Мы, натуральна, не афішуем падобныя выпадкі, але заўсёды заяўляем адпаведныя пратэсты другому боку.

«Беларусь 1»: Давайце вернемся да нарады. Чакана яна, як і шмат што іншае, абрасло фэйкамi. Вось што пісалі некаторыя тэлеграм-каналы, я працытую: «МЗС прайграў у апаратнай і ідэалагічнай барацьбе», «палітычныя кантакты на нулі, гандаль пад санкцыямі», «пасольства аптымізуюць да гандлю і консульскіх службаў» і гэтак далей. Раскажыце, што за апаратная барацьба ў вас там, а самае галоўнае – з кім?

У.Макей: Вось гэтыя фразы, якія выкарыстоўваліся па выніках гэтай нарады, сведчаць пра тое, што гэтыя людзі судзяць па сабе. Відаць, што ў іх ідзе грызня і за рэсурсы, і за лідэрства, за тое, хто будзе першым. Ёсць у іх пэўныя палітычныя амбіцыі. Таму яны хочуць перанесці гэта і на беларускую глебу.

Мэта зразумелая. Паказаць, што ў кіраўніцтве Беларусі існуе два ці некалькі «лагераў», якія грызуцца паміж сабой і якія «гатовыя перагрызці адзін аднаму горла». Вядома, калі гэта ўпадзе на несфармаванай глебу, патрапіць у нейкую юнацкаю свядомасць, то можна і паверыць у гэта. А ў выніку паказаць, што ўлада слабая, што вось-вось абрынецца, што няма адзінства, і «ў гэтага рэжыму будучыні ўжо няма».

Хачу расчараваць тых, хто думае такімі катэгорыямі. Мы вельмі шчыльна працуем з усімі партнёрамі ва ўсіх іншых міністэрствах, з калегамі з іншых структур. І асабліва, калі гаворка ідзе аб прыняцці нейкіх рашэнняў, звязаных з адстойваннем інтарэсаў дзяржавы, то мы ўдзяляем гэтаму асаблівую ўвагу і старанна пралічваем ўсе магчымыя наступствы тых ці іншых нашых прапаноў і рашэнняў.

Так, мы часам уносім прапановы, якія могуць быць не падтрыманы ва Урадзе або Адміністрацыі Прэзідэнта. І наадварот – некаторыя прапановы, якія ўносяць нашы калегі, могуць быць не падтрыманы Міністэрствам замежных спраў. Але гэта нармальны працэс, калі абмяркоўваюцца рознага роду прапановы, выпрацоўваюцца рашэнні, і затым гэтыя рашэнні фармалізуюцца. Пасля таго, як ужо прынята рашэнне, тады ўжо трэба выконваць гэтае рашэнне, нават калі ты не згодны. У гэтым сутнасць дыпламатычнай службы, ды і ўсялякай дзяржаўнай службы наогул. Таму ёсць нейкія дыскусійныя рэчы – гэта нармальны працэс у ходзе прыняцця рашэння. Але, паверце, апаратных гульняў абсалютна няма. Ва ўсялякім выпадку, у сваёй асабістай біяграфіі ніколі гэтым не займаўся і не збіраюся займацца.

«Беларусь 1»: Яшчэ адзін наш сусед – Украіна. Як вы расцэньваеце рыторыку афіцыйнага Кіева – пачынаючы ад таго, што Прэзідэнта Аляксандра Лукашэнку загадана было не называць Прэзідэнтам, заканчваючы тым, што Украіна адмовілася ад беларускай пляцоўкі па перамовах. Хоць яшчэ свежыя ў памяці словы Уладзіміра Зяленскага, якi дзякаваў нашаму Прэзідэнту за такі фармат.

У.Макей: Так, дзіўныя метамарфозы адбываюцца з нашымі паўднёвымі суседзямі. Ведаеце, вызначаць, хто ў краіне прэзідэнт, не павінен і не можа хтосьці звонку – вызначае беларускі народ. І звярніце ўвагу: сёння ніхто не спрачаецца, што Аляксандр Лукашэнка выйграў выбары. Гаворка ідзе пра тое, тая гэта лічба, не тая гэта лічба. Але факт застаецца фактам: Аляксандр Лукашэнка перамог і абраны Прэзідэнтам Беларусі. Але для нас абсалютна непрымальна, калі нейкія асобы звонку, грунтуючыся на заявах гэтых вось збеглых, пераносяць гэта на практычную сферу ўзаемаадносін з Беларуссю.

Украіна паставіла стасункі з Беларуссю «на паўзу». Смешна і сумна чуць пра гэта, як быццам гэтая паўза забароніць мець зносіны людзям, утворыць паўзу паміж народамі. Мы ніколі такога сабе не дазволім і ніколі не апусцімся да гэтага.

Пасол Украіны піша мне пастаянна смс-кі пра тое, што той ці іншы тэлеканал Беларусі неяк вельмі жорстка падаў інфармацыю пра Украіну. Маўляў, такога не павінна быць, гэта недапушчальна ў адносінах паміж дзвюма дзяржавамі і гэтак далей. Але, на самой справе, я разумею вас – журналістаў, калі ўкраінскія тэлеканалы, сродкі масавай інфармацыі робяць абсалютна неабгрунтаваныя, жорсткія заявы па Беларусі, якія мяжуюць практычна з абразай. Рана ці позна, напэўна, ім давядзецца нарвацца на такі ж адэкватны адказ. Я не апраўдваю, у цэлым, падобнага роду стаўленне і падачу інфармацыі. Лічу, што, вядома ж, усе павінны паводзіць сябе годна і, больш за тое, годны ўзровень падачы інфармацыі наадварот выклікае больш даверу і павагі. Але факт застаецца фактам, што, зноў-такі, мы вымушаныя былі рэагаваць на тыя рэчы, якія прагучалі з боку нашай суседкі.

Паўтаруся, мы зацікаўлены ў развіцці ўсёй гамы нашых адносін з Украінай – і гандлёва-эканамічных, і палітычных, і культурных. У нас і агульная мяжа – 1084 кіламетры. Мы таксама павінны думаць пра тое, каб яна была мяжой згоды, а не мяжой разладу. Больш за тое, у снежні гэтага года мы будзем адзначаць 30-годдзе дыпламатычных адносінаў – і з якім багажом мы падыдзем да гэтай юбілейнай даты?

Што тычыцца заявы спадара Краўчука – Прэзідэнт шмат разоў казаў, каб мы не навязваліся ў нейкія пасрэднікі. І мы не навязваліся ў гэты працэс, у які апынуліся ўцягнутымі па просьбе і Украіны, і Германіі, і Расіі, і Францыі. Мы абсалютна добрасумленна выконвалі тыя абавязкі, пра якія нас папрасілі: забеспячэнне працы Трохбаковай кантактнай групы (і арганізацыйнае, і пратакольнае, і тэхнічнае). Прэтэнзій да нас не было. Былі словы падзякі і з украінскага боку, з боку Расеі, і з боку АБСЕ. Ёсць канкрэтныя дакументы на гэты конт.

Падобнага роду вэрхал вакол гэтай заявы кажа пра нежаданне асобных украінскіх палітыкаў выконваць тыя дамоўленасці, якія былі дасягнуты ў Мінску. Усё роўна дзе будуць праходзіць гэтыя паседжанні. Хай яны нават у Антарктыдзе праходзяць – галоўнае, каб быў дасягнуты пэўны вынік. Менавіта – спыненыя баявыя дзеянні на ўсходзе Украіны. І гэтая прапанова спадара Краўчука для мяне смяхотна: «мы павінны праводзіць пасяджэння Трохбаковай кантактнай групы ў нейтральнай краіне, напрыклад, у Польшчы». Я не ведаю адкуль родам спадар Краўчук, але гэтая ягоная фраза – жарт варты пяра нябожчыка адэсіта Міхаіла Жванецкого. Ужо больш «нейтральнай» краіны, чым Польшча, ва ўсім свеце не адшукаць.

Паўтаруся. Мы не ганяліся за лаўрамі міратворцаў. Нас папрасілі аказаць садзейнічанне ва ўрэгуляванні крызісу на ўсходзе Украіны, і мы добрасумленна пастараліся выканаць гэтую просьбу. Не хочуць яны працаваць далей – калі ласка, няхай шукаюць іншае месца. Гаворка ідзе не пра гэта, гэта ўсё пэўныя хітрыкі. Гаворка ідзе пра тое, што ўсе бакі павінны быць шчыра зацікаўлены ў больш хуткім урэгуляванні крызісу на ўсходзе Украіны, а не ў спробах абыйсці у тым ліку і Мінскія дамоўленасці.

«Беларусь 1»: А як Вам дзеяння некаторых дэструктыўна настроеных груп, у тым ліку з-за мяжы, у тым ліку гэтакіх псеўдапатрыётаў, якія робяць усё, каб перашкодзіць эканамічныму супрацоўніцтву з Беларуссю – сарваць кантракты і гэтак далей. Вось нядаўні прыклад МАЗа ў Львове. Я думаю, гэта не адзіны прыклад. Як Вы такое расцэньваеце, і вось як з гэтым змагацца? Потым усе тэлеграм-каналы весяляцца: ваў, перашкодзілі супрацоўніцтву.

У.Макей: Я спрабую зразумець іх логіку. Але павінен пагадзіцца з Вамі – сумна ад таго, што ім весела, што народу становіцца горш. Любое далейшае ўзмацненне жорсткасці санкцый прывядзе да таго, што грамадзянская супольнасць перастане існаваць. І гэта, я лічу, будзе абсалютна абгрунтавана ў дадзенай сітуацыі. Грамадзянская супольнасць, аб якой яны «клапоцяцца»!

Па маяму разуменню тыя асобы, якія заклікаюць зараз да санкцый супраць свайго ж народа, здзяйсняюць злачынства супраць свайго народа. Я лічу, што менавіта так гэта трэба расцэньваць.

Ужо шмат разоў згадваўся санаторый у Друскінінкаі. Або ўзяць кампанію «Амкадор», якая займаецца вытворчасцю дарожна-будаўнічай тэхнікі, лесанарыхтоўчай і гэтак далей. Каля дзесяці тысяч працоўных пакутуюць. Або ўзяць гэтую кампанію, якая будуе «Мінск Мiр» – яны нават у гэты цяжкі час, пандэмічны час, знайшлі магчымасць, каб са зніжкай прадаваць кватэры жывучым у нястачы людзям. І супраць яе ўводзяць санкцыі. Скажыце, гэта нармальна? Гэта гуманна з пункту гледжання разважнага чалавека? Думаю, наўрад ці. Але, тым не менш, адпаведныя асобы, якія ўцяклі на Захад, прапануюць такія дзеянні ў надзеі, што стане дрэнна жыць, не будуць выплачваць зарплаты і народ выйдзе на вуліцы і змяце гэты «ненавісны рэжым». Ну а што далей? Што застанецца пасля таго, як такая гіпатэтычная рэвалюцыя адбудзецца? Застануцца руіны, з якіх Беларусь, хутчэй за ўсё, ужо не паўстане. І Беларусь наўрад ці будзе існаваць як дзяржава, і наўрад ці мы будзем казаць пра беларускую дзяржаўнасць. Я ў гэтым глыбока перакананы.

Таму спадзяюся, што гэтыя хлопчыкі і дзяўчынкі, якія заклікаюць да санкцый супраць свайго ж народа, нарэшце адумаюцца і задумаюцца. І калі ўжо змагацца, так трэба змагацца годнымі палітычнымі метадамі.

«Беларусь 1»: Прыклад якраз-такі дружалюбных адносін – гэта адносіны Беларусі і Індыі. З гэтай краінай у нас даўнія сувязі і супрацоўніцтва. Прэзідэнт надоечы сустракаўся з Паслом гэтай краіны. Якія новыя пункты судакранання можа быць ужо знойдзеныя?

У.Макей: Абсалютна згодны з Вамі, што супрацоўніцтва з Індыяй уяўляе сабой добры прыклад такога раўнапраўнага, годнага ўзаемадзеяння, нягледзячы на розную вагу нашых дзяржаў. Індыя, дзе больш за 1,3 млрд. насельніцтва і дзесяцімільённая Беларусь – вядома, узровень несупаставімы. Але, тым не менш, у нас ёсць шмат праектаў практычна ва ўсіх сферах і галінах, у якіх зацікаўлены абодва бакі. У нас рэалізуецца шэраг праектаў у фармацэўтычнай сферы з удзелам індыйскіх кампаній. Мы рэалізуем сумесныя праекты ў горназдабыўной сферы і ажыццяўляем пастаўкі нашай тэхнікі, БелАЗа ў, працуем і ў сферы IT-тэхналогій, і ў сферы адукацыі. Прэзідэнт сустракаўся з Паслом, ёсць дамоўленасць аб тым, што трэба актывізаваць узаемадзеянне менавіта ў сферы аховы здароўя, асабліва з улікам пандэмічнай сітуацыі. Індыя ўжо распрацавала дзве вакцыны і прапанавала і нам выкарыстоўваць іх для вакцынацыі нашага насельніцтва. Ёсць шэраг іншых праектаў, якія абмяркоўваліся на сустрэчы з Прэзідэнтам. Былі дасягнуты канкрэтныя дамоўленасці, над рэалізацыяй якіх цяпер МЗС будзе працаваць.

Таму абсалютна згодны з Вамі – гэта як раз прыклад такога нармальнага, прыстойнага ўзаемадзеяння дзвюх дзяржаў, раўнапраўнага ўзаемадзеяння дзвюх дзяржаў. Калі штучна не выпінаюцца і ня палітызуюцца нейкія праблемы, звязаныя з правамі чалавека, яшчэ з нейкімі рэчамі, што часцяком з'яўляецца абсалютна надуманай падставай.

«Беларусь 1»: У час сустрэчы абмяркоўвалася і пытанне візіту Прэм'ер-міністра Індыі ў Беларусь і нашага Прэзідэнта ў Індыю. Ці ёсць нейкія даты, можа быць ужо агаворваліся тэрміны?

У.Макей: Прынцыпова пытанне абмяркоўвалася. Над гэтым будзем працаваць, таму што трэба ўлічваць і пандэмічную сітуацыю ў тым рэгіёне і ў нашым рэгіёне. Але ёсць узаемная зацікаўленасць – гэта самае галоўнае. Таму думаю, што тэхнічныя і пратакольныя дэталі мы ўжо адпрацуем ў самы бліжэйшы час.

«Беларусь 1»: Наш дыпламатычны штат у Індыі мы плануем пашыраць?

У.Макей: Ужо адзначаў гэтую тэму. З улікам таго, што Індыя – гэта велізарная тэрыторыя, велізарная краіна, у якой пражывае вялікая колькасць насельніцтва, і часцяком ахапіць са сталіцы ўсе рэгіёны немагчыма, мы прынялі рашэнне аб адкрыцці генконсульства ў фінансавай, эканамічнай сталіцы Індыі – Мумбаі. Таму зараз мы будзем працаваць над гэтым. Папярэдняя рэакцыя нашых індыйскіх партнёраў станоўчая. Зараз мы распрацуем канкрэтны план па рэалізацыі гэтай ідэі, гэтай прапановы з тым, каб нашы дыпламаты пастаянна прысутнічалі ў Мумбаі, дзе засяроджана вялікая колькасць фінансавых і прамысловых цэнтраў. Гэта, дарэчы, рэгіён, куды і нашы турысты вельмі ахвотна ездзяць. Як паказала пандэмічная сітуацыя за мінулы год – і я са здзіўленнем спазнаў – што вельмі шмат нашых грамадзян апынулiся ў Індыі, і іх прыйшлося потым з цяжкасцю вывозіць адтуль.

«Беларусь 1»: Давайце вернемся да нарады аб рабоце МЗС. На нарадзе ад Прэзідэнта прагучала такая фраза, я працытую: «сяброўскай для нас з'яўляецца тая краіна, дзе пакупнік галасуе сваім рублём за беларускі тавар, а ўрад гэтаму не перашкаджае». А ў якіх краінах чыняць перашкоды?

У.Макей: Вы самі ведаеце, у тых краінах, якія ўвялі санкцыі супраць Беларусі ў сувязі з мінулымі прэзідэнцкімі выбарамі. Гэта краіны Еўрапейскага саюза, гэта Вялікабрытанія, ЗША, Канада і некаторыя далучыўшыяся еўрапейскія дзяржавы.

Мы спакойна глядзім на гэта. Вядома, мы ўлічваем гэта ў выбудоўванні нашай знешнеэканамічнай, знешнепалітычнай дзейнасці. Натуральна мы пастараемся зрабіць усё, каб на дабрабыт народа гэта не паўплывала. Хоць, вядома ж, часам гэта бывае досыць цяжка зрабіць з улікам радыкальнай пазіцыі некаторых асоб, якія фактычна лічаць, што санкцыі – гэта самы лепшы інструмент вырашэння любых пытанняў, у тым ліку і ў міждзяржаўных адносінах.

Мы ніколі не будзем імкнуцца да таго, каб выкарыстоўваць тэматыку санкцый супраць народаў іншых дзяржаў, супраць бізнэсаў іншых краін, з якімі мы гатовыя працаваць і будзем працаваць. Таму так, мы ўлічваем гэта ў нашай дзейнасці, але будзем выпрацоўваць адэкватныя крокі па рэагаванні.

«Беларусь 1»: Яшчэ адно пытанне, што мяне вельмі зацікавіла. У Саўміне выпрацавалі сістэму ацэнкі ўнёску дыпламатаў у агульную «экспартную скарбонку». Гэта як? Якія будуць крытэрыі гэтай ацэнкі?

У.Макей: Так, сапраўды, мы крыху ўдасканалілі крытэрыі ацэнкі дзейнасці нашых дыпламатаў, якія працуюць за мяжой. Калі раней мы ацэньвалі іх, скажам так, па ўзроўні экспарту ў тыя ці іншыя краіны, то цяпер мы комплексна падышлі да гэтай ацэнцы: распрацавана каля васьмі-дзесяці крытэрыяў. Яны натуральна ўключаюць у сябе і паказчыкі, звязаныя з знешнеэканамічнай дзейнасцю (экспарт-імпарт), паказчыкі, звязаныя з прыцягненнем замежных інвестыцый з-за мяжы, працу па ўдасканаленні нейкіх інстытуцыйных механізмаў (міжурадкамісіі, дзелавыя рады, візіты на вышэйшым і высокім узроўнях), правядзенне канкрэтных арганізацыйных мерапрыемстваў (гэта значыць выставы, семінары, канферэнцыі і гэтак далей) і шэраг іншых фактараў, якія мы будзем улічваць пры ацэнцы дзейнасці ў першую чаргу кіраўніка замежнай установы па выніках года. Гэтыя крытэрыі ўведзеныя з пачатку гэтага года, таму думаю, што да нарады ў Кіраўніка дзяржавы, якая хутчэй за ўсё адбудзецца ў ліпені, мы ўжо падыдзем з папярэдняй ацэнкай працы таго ці іншага кіраўніка.

«Беларусь 1»: На Ваш погляд, якое «пытанне нумар адзін» стаіць сёння перад Міністэрствам замежных спраў Беларусі?

У.Макей: Вы ведаеце, і сёння, і заўсёды пытаннем нумар адзін для Міністэрства замежных спраў з'яўляецца абарона нацыянальных інтарэсаў краіны, умацаванне дзяржаўнага суверэнітэту і абарона тэрытарыяльнай цэласнасці Рэспублікі Беларусь. Гэта пытанне нумар адзін для нас.

«Беларусь 1»: Дзякуй Вам вялікі! Дзякуй за інтэрв'ю!